Casque de gladiateur du type secutor

Drie ijzeren helmen en een handvat van een bronzen zakmes, in 1998 ontdekt op minder dan 500 m van het amfitheater van Poitiers/Limonum tijdens de preventieve opgravingen van het Cordeliers-blok, herinneren aan het gladiatorenbestaan. Zij werden ingesloten door de instorting van de gebouwen die aan de oostelijke rand van de belangrijkste verkeersader van de stad stonden opgesteld, na een hevige brand die door de muntslag wordt gedateerd na 257 en voor de jaren 260-270. Aan de oostkant van deze straat, over een lengte van ten minste 200 m, flankeerden de werkplaatsen de ingangen van de domus of handelsgebouwen waaraan zij verbonden waren. Zes daarvan werden onderzocht in Les Cordeliers. De als secutor geïnterpreteerde helmen werden gevonden in werkplaats P212 en het bijgebouw daarvan, en in het bijgebouw van de naburige winkel van een handelaar in keramische vazen. In werkplaats P212, waar ijzer, koperlegeringen en beenderen werden bewerkt, waren de vervaardigde, geassembleerde of gerepareerde voorwerpen bestemd voor een mannelijke clientèle, ongetwijfeld militair of oorlogszuchtig (zwaard, schede, vouwmes, scheermes, kapmes, harnas...). Het is verleidelijk om het te zien als de werkplaats van een "fourbisseur", hoewel die term anachronistisch is voor de oudheid. Deze uitzonderlijke ontdekking getuigt van de aanwezigheid van deze armatura in de stad.

De helm is 33 cm hoog en is geheel van ijzer. Het is voorzien van een neergeklapt halsdeksel en een kuif met een afgerond profiel dat aan de voorzijde eindigt met een rechtlijnige rand. De kuif bestaat uit twee dunne metalen platen die met klinknagels aan de kap zijn bevestigd. Ze worden bekroond door een strook plaatstaal, bedoeld om de stevigheid van het geheel te vergroten, die aan de achterzijde van de kap doorloopt met een U-vormig profiel. De resten van scharnieren die bij de slapen zichtbaar zijn, wijzen op het verdwijnen van de wangkappen (paragnathiden) die ook als vizier dienden. Op het voorhoofd vormde een trapeziumvormige plaat met een uitstekende rib het centrale bevestigingspunt van het vizier. Ondanks enkele formele overeenkomsten met Romeinse militaire helmen uit de 2e-3e eeuw, vallen de in Poitiers gevonden helmen niet in deze categorie. De technische details van hun assemblage, hun langwerpige kap en hun halvemaanvormige kuif: alles wijst erop dat het verdedigingswapens van gladiatoren zijn. Drie goed bewaarde bronzen en ijzeren helmen uit de gladiatorenbarakken in Pompeii (Italië) vormen de beste vergelijkingsbasis. Ze kunnen worden toegeschreven aan de gladiator type secutor (de "achtervolger"). De Poitiers-helmen zijn echter een recentere variant van de secutorhelm en een op zichzelf staand type: het "Poitiers-type".