Tentoonstelling : Animal : een tentoonstelling van beest(en)! bezoek ▶TERUG ▶

Vanaf het allereerste begin heeft de mens contact gehad met dieren, met wie hij dezelfde leefruimte deelt. Het dier is essentieel voor zijn overleving doordat het hem voorziet van voedsel en de middelen om in zijn dagelijkse behoeften te voorzien, zoals het vervaardigen van beendergereedschap. Aan het begin van het neolithicum (6.000 tot 2.200 v.C. in Frankrijk) veranderde de domesticatie van bepaalde soorten derelatie tussen mens en dier : het werd een grotere en meer gecontroleerde hulpbron en hun relatie werd intiemer. De relatie met het dier is ook dieper: de mens beschouwt het in zijn wilde staat, bewondert zijn zeldzaamheid, zijn kwaliteiten en fantaseert over zijn deugden. Het dier wordt soms geobserveerd, soms verbeeld en zelfs vergoddelijkt.
Deze tentoonstelling biedt een panorama van de meest uiteenlopende banden die mens en dier van allerlei aard (maar ook van veren en schubben) hebben onderhouden en soms nog onderhouden. Deze nauwe relaties getuigen van de grote schuld die de mens heeft aan de fauna waarmee hij samenleeft.

Reeds in het paleolithicum schijnt het dier tot de verbeelding van de mens te spreken: de versierde grotten van Lascaux, Chauvet of Cosquer zijn bedekt met tekeningen van herbivoren, waarop gejaagd werd voor hun vlees, en van carnivoren, die waarschijnlijk bewonderd of gevreesd werden. De eerste voorstellingen van hybride wezens, half mens en half dier, verschijnen en worden nog steeds gebruikt.
Elke soort en elk wezen draagt een symboliek, ontleend aan een van zijn kenmerken: Hercules, door de Nemeïsche leeuw te doden, bewijst zijn kracht en, door de huid van de leeuw aan te trekken, neemt de held zijn kracht over en tooit zich met de eigenschap van het dier.
Geschilderd op keramiek, gebruikt voor offers of ter versiering van alledaagse voorwerpen, het dier bevolkt de verbeelding van de mens. 

Zie het objectblad.

Twee vazen stellen respectievelijk een hert, herkenbaar aan zijn gewei, en een hinde voor. Deze laatste is herkenbaar aan zijn opgeheven oren en staart, zonder gewei, en lijkt in een afwachtende houding te zitten, die hinden tijdens de bronsttijd aannemen.
De gedetailleerde en naturalistische tekening van de dieren suggereert dat dit een baltsritueel is voor herten in de herfst, het seizoen van vruchtbaarheid en overvloed met de oogst. Het hert is weinig vertegenwoordigd in de Keltische kunst, maar het bestaan van de gehoornde godheid Cernunnos laat zien dat het hert een sterke symbolische lading heeft. 

Als u meer informatie wilt en het hert tot leven wilt zien komen, klik HIER.

Zie item sheet.

Deze gebeeldhouwde marmeren plaat, in drie stukken gebroken, werd ontdekt in de resten van een tempel gewijd aan de cultus van Mithra. Het beeldt de taurobolus uit, het offer van een stier, volgens de codes van de cultus: het hart van de stier wordt doorboord met een zwaard, en oude teksten beweren dat het bloed zou zijn gebruikt om de gelovigen te dopen.
De stier is een dier met een sterke symboliek uit het neolithicum: bucranes (bovenkant van de schedel met de horens) worden bij de overledene begraven. De stier schijnt het voorwerp te zijn van een cultus, vooral in het Nabije Oosten, waar de cultus van Mithras ontstond. De hond, waarvan de achterhand zichtbaar is, neemt samen met de mens deel aan dit offerritueel door hem te bijten.

Zie het objectblad.

Voorstellingen van dieren worden vaak gebruikt in heraldische wapenschilden om kwaliteiten weer te geven die aan verschillende soorten worden toegeschreven. Zo is de leeuw een symbool van moed, terwijl de hond staat voor trouw. Deze worden "sprekende armen" genoemd wanneer de naam van het dier in klank dicht in de buurt komt van de naam van de familie of plaats die ze aanduiden. Dit gebruik is bijzonder gewaagd bij de dolfijn.
Hoewel de historische en etymologische oorsprong van de provincie Dauphiné onzeker is, verwijst de afbeelding van de dauphin duidelijk naar zijn heer die "de Dauphin" wordt genoemd. In 1344 werd de Dauphiné definitief bij het koninkrijk Frankrijk gevoegd en droeg de oudste zoon van de vorst voortaan deze titel. Deze wapens combineren de lelies van Frankrijk en de dauphins.

Zie objectblad.

Deze relatie tussen mens en dier wordt soms versmolten met de voorstelling van bovennatuurlijke wezens die half menselijke, half dierlijke kenmerken combineren. Dit is het geval met dit zoomorfe gezicht dat zowel een mens met ogen en neus oproept als een dier met horens en een lange snuit. Het is een element van een wagentuig dat werd gedeponeerd in een graf uit de Tweede IJzertijd (van 450 voor Christus tot de eerste eeuw voor Christus).
Deze voorstelling is eigen aan de Keltische mythologie, die zelf sterk is beïnvloed door het Grieks-Romeinse pantheon:  dit beeldje doet denken aan de Griekse riviergod Acheloos, belichaamd door een bebaarde en gehoornde man.

Zie objectblad.

Dit bronzen element werd gevonden in een tankgraf uit de 3e eeuw voor Christus. De overledene had geen wapens bij zich, maar alleen mannelijke toiletartikelen (scheermes). De wagen was zeer rijkelijk versierd. De dome is versierd met tien monsters in de buitenste band. In het midden onthullen drie draken met stompe lippen hun tanden.
Met hun manen doen de draken denken aan paarden met slangenlijven. Deze wezens komen zelden voor in het Keltische bestiarium, wat dit object des te uitzonderlijker maakt.
Om het object in 3D te bekijken, klik HIER. 

Bekijk het objectblad.

De centaur is een fantastisch wezen uit de oudheid. Half mens, half paard, hij belichaamt ofwel bestialiteit ofwel wijsheid en intelligentie: de god van de geneeskunde Aesculapius werd inderdaad opgeleid door de centaur Chiron. Gemaakt van been, roept dit handvat de relatie op tussen mensen en hybride wezens in een dierlijk materiaal. 

Om dit object in 3D te bekijken, klik HIER.

Zie objectblad.

In de vulling van de Romeinse haven van Marseille zijn veel tonijnwervels gevonden. De snijsporen op de wervels bewijzen dat de vis direct na terugkeer van de visvangst werd verwerkt. Tonijnvisserij was in de oudheid wijdverbreid in de Middellandse Zee en Opien, een Latijnse auteur, prees de visserij in Marseille, die hij beschreef als "uitstekend en werkelijk prachtig"!    

Zie object bestand.

Jacht- en visactiviteiten zijn welbekend in de prehistorische samenlevingen van het paleolithicum en mesolithicum (van 3 miljoen tot 6000 jaar voor Christus), dankzij de ontdekking van talrijke werktuigen en wapens van geslepen vuursteen. De Champ-Chalatras-afzetting in de Puy-de-Dôme, een habitat in de open lucht die rond 8.000 v. Chr. door groepen jagers-verzamelaars werd bewoond, heeft een reeks kleine pijlpunten met rechte rug en afgeknotte basis opgeleverd, die bekend staan als Malaurie-punten.
Deze punten, waarschijnlijk gebruikt voor de oerwoudjacht zoals blijkt uit de overblijfselen van botten die op deze site bewaard zijn gebleven, zijn kenmerkend voor de laatste jager-verzamelaars van West-Europa. Bijzonder effectief, ze veroorzaakten een fatale bloeding.

Bekijk het objectblad.

Dit blauwe glazen object versierd met een spiraalsnoer werd ontdekt tijdens de opgraving van het terrein van het Museum voor Schone Kunsten van Nancy. De preventieve opgraving werd uitgevoerd op een deel van de moderne vestingwerken van de stad. Het object werd ontdekt bij het opvullen van de verdedigingsgrachten. Hoewel fragmentarisch, kan de vorm ervan geïnterpreteerd worden als een roephoorn of een jachthoorn. Muziek is alomtegenwoordig in de jacht: het geeft bevelen en signalen door aan de mannen. In de moderne tijd is de jacht niet langer een middel van bestaan, maar een voorrecht en een prestigieuze activiteit, voorbehouden aan de heersende elite. De praktijk ervan wordt geritualiseerd en wordt geleidelijk omgeven door een pracht en praal waarvan muziek een essentieel onderdeel is.

Bekijk het objectblad.